W całym okresie trwania PRL-u w wielu miesięcznikach, tygodnikach, a przede wszystkim gazetach codziennych, ukazywały się publikowane w odcinkach powieści i opowiadania kryminalne. W tym rozrywkowym gatunku było nieomal regułą, że zanim wydano książkę ukazywała się ona najpierw w odcinkach, czasem nawet równolegle w kilku różnych gazetach. Większość pozycji z popularnych serii wydawniczych (Kluczyk, Jamnik, Labirynt, Ewa) zanim pojawiła się na półkach księgarni i kiosków miała już wcześniej swoje prasowe premiery. Niekiedy okres od publikacji prasowej do wydania wersji książkowej był bardzo długi. I tak, np. pierwsza powieść Jerzego Edigeya – „Strzał na dansingu” pierwotnie drukowana w odcinkach w Gazecie Białostockiej a także Trybunie Opolskiej pod koniec 1962 roku, doczekała się wydania książkowego dopiero po 13 latach (w serii KAW w 1975 roku). Sporo takich gazetowych powieści nie ukazało się w postaci książkowej nigdy. Dotyczy to w większości pozycji mało znanych autorów, ale także i mistrzów gatunku jak Jerzy Edigey, Helena Sekuła, czy Anna Kłodzińska. Królem jest zdecydowanie Zygmunt Zeydler-Zborowski którzy w swojej bibliografii ma około 20 powieści opublikowanych wyłącznie w gazetach.
Można spierać się, czy te niewydane powieści są rzeczywiście dobre, czy też są to rzeczy nieudane, chybione – i z tego powodu odrzucone w późniejszych planach wydawniczych. Prawda leży chyba pośrodku. Na pewno wśród powieści gazetowych są tytuły słabe, nieoryginalne, o których wydanie nikt nigdy nie zabiegał, bądź autorzy sami chcieliby o nich zapomnieć. Ale też znajdziemy tu prawdziwe „perełki” gatunku i zdziwimy się jak to możliwe, że nie zostały dotąd szerzej opublikowane. Myślę, że dziś, po latach, nawet te słabsze powieści zyskują na wartości – wszak są zwierciadłem swoich czasów.
Kryminalne powieści gazetowe nie doczekały się jak dotąd żadnego poważnego opracowania, ani bibliografii. Temat jest niewątpliwie trudny ze względu na bardzo dużą ilość periodyków i tytułów prasy regionalnej wydawanych w okresie PRL-owskim. Tworzona przez nas baza będzie więc skromną próbą podjęcia takiego zadania.
Publikując dane bibliograficzne zapomnianych „gazetowców” w naszej bazie, chcielibyśmy uchronić je od zapomnienia, zainteresować i zachęcić do ich powtórnego odkrycia…
W swoim założeniu baza obejmuje tytuły powieści i opowiadań wydanych w publikacjach rozproszonych i zbiorach, które nie miały samodzielnych wydań książkowych w okresie PRL-u. Ponadto włączono utwory, które po publikacji gazetowej zostały wydane jako pozycje książkowe, lecz pod zmienionym tytułem. Niekiedy pozycja gazetowa jest trudna do identyfikacji – na pytanie, czy została opublikowana w formie książkowej konieczne jest porównanie tekstu – tym celu zamieszczamy w bazie skany fragmentów początkowych akapitów – będziemy wdzięczni za ewentualne sprostowania i uwagi.
Zapraszamy wszystkich Klubowiczów i Gości do współpracy przy budowie bazy – prosimy o nadsyłanie na adres kontaktowy informacji o odkrytych pozycjach gazetowych, a także uwagi i komentarze do haseł znajdujących się już w bazie.
(projekt koordynuje Klubowicz Tadeusz Selbirak)